Nέα Σμύρνη: Ένα ρέκβιεμ για την «Ειρήνη»

(της Ελένη Γρηγοριάδου) Πολλές προτομές και ολόκληρα αγάλματα της Νέας Σμύρνης έχουν κλαπεί μέσα στο 2023 από τα πάρκα της πόλης μας, κάτι που προκαλεί θλίψη και αποτροπιασμό. Περισσότερο απ’ όλα μας λείπει η κομψή, ορειχάλκινη φιγούρα της «Ειρήνης», που κοσμούσε την ομώνυμη πλατεία Νέας Σμύρνης, έργο του γλύπτη Ηλία Καντζιλιέρη (1986)

Ο Ηλίας Καντζιλιέρης γεννήθηκε το 1947 στην Αρτεμισία Καλαμάτας. Μεταξύ 1967-1971, σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, δίπλα στον Γιάννη Παππά. Ως τελειόφοιτος, εργάστηκε κοντά στον Β. Βασιλειάδη σε σκηνικά ανάγλυφα για την Επίδαυρο. Με υποτροφία του ΕΟΜΜΕΧ συνέχισε τις σπουδές του στην Accademia di Belle Arti στη Ρώμη (1974-75), στο εργαστήριο του P. Faccini. Από το 1977 δίδαξε ελεύθερο σχέδιο στη Σιβιτανίδειο Σχολή, ενώ παράλληλα εργαζόταν ως ελεύθερος επαγγελματίας. Υπήρξε ενεργό μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (Ε.Ε.Τ.Ε) και ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Γλυπτών. Εκτός από τη γλυπτική, ασχολήθηκε και με την εφαρμοσμένη κεραμική αλλά και τη ζωγραφική. Ένα μεγάλο διάτσημα της ζωής του έζησε στη Νέα Σμύρνη, ενώ τα τελευταία χρόνια του έζησε στο Λυγουριό Ναυπλίας. Στο διάστημα αυτό φιλοτέχνησε έξι πίνακες ζωγραφικής με γενικό τίτλο «Νυκτερινά τοπία», καθώς και τις προτομές της Μαρίας Πολυδούρη και του Κ. Καψάσκη. Πέθανε το 2000.

Δεξιοτέχνης στη διαχείριση του φωτός, πλάθει όγκους που προσδίδουν στα γλυπτά του παραστατικότητα και ευαισθησία. Ο Ηλίας Καντζιλιέρης φιλοτέχνησε τρία καταπληκτικά έργα για την Νέα Σμύρνη τα οποία έχουν κλαπεί.

1/ «Ειρήνη» Φιγούρα ΤΟΠΟΣ: Ομώνυμη πλατεία Νέας Σμύρνης. Ορείχαλκος Υ 1,50 cm. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1986

2/”Ηρώο εκτελεσμένων στον Φάρο” ΤΟΠΟΣ: Πλατεία του Φάρου Νέας Σμύρνης. ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος σε ψηλό μαρμάρινο βάθρο. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΗΣ: 1980.

3/ Μυρτώ. Φιγούρα παιδιού «Το παιδί με το χελωνάκι» ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Σταδίου Ν. Σμύρνης. ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος Υ 0,90 cm. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1986. (Το ίδιο έργο υπάρχει στο Μόναχο σε τερακότα, σε ιδιωτική συλλογή).

Για μοντέλο του έργου του ο γλύπτης, χρησιμοποίησε την κόρη του Μυρτώ. Μέσα από ένα σπαρακτικό κείμενο η Μυρτώ Καντζιλιέρη ξεδιπλώνει αναμνήσεις, κομμάτια καθημερινής ζωής, χαρές και λύπες για την «ΕΙΡΗΝΗ»

“Κι ανάμεσό σας είμαι εγώ, το άσημο, το αφημένο, το αδύναμο…” ήταν ο στίχος που συνόδευε τη μαρμάρινη προτομή της ποιήτριας Μαρίας Πολυδούρη. Κι ήταν σαν τίτλος στο θρίλερ που ακολούθησε. Μα και τα μπρούντζινα δεν είχαν καλύτερη τύχη…

Άκουσα κάποτε μπροστά στο έργο “Η Μυρτώ με το χελωνάκι” να συζητούν για τον γλύπτη που η κόρη του πέθανε. Κι αυτός, λέει, από τη λύπη του, έφτιαξε το άγαλμά της και το χάρισε να κοσμεί την πλατεία. Κι εγώ παραδίπλα, ολοζώντανη, χαμογελούσα με τις ιστορίες γι’ αγρίους. Λοιπόν, είμαι “η κόρη του γλύπτη” και θέλω να σας πω αληθινές ιστορίες για αληθινούς αγρίους. Βανδαλιζόμουν για χρόνια από αυτούς που δεν αντέχουν να κοιτούν τα αγάλματα και να αγάλονται. Πρώτα με λέρωσαν γράφοντας γράμματα και συνθήματα τύπου love for ever. Μετά με εξευτέλισαν ζωγραφίζοντας με ανεξίτηλους μαρκαδόρους τα γνωστά βυζάκια, πουτσάκια, σπερματάκια και ό,τι άλλο ικανοποιούσε τη μανία καταστροφής της αθωότητας. Στη συνέχεια μουτζουρώθηκα με σπρέι, ώστε η ομορφιά μου να μην ενοχλεί την ασχήμια τους. Μα κι έτσι, γραμμένη και μουτζουρωμένη, συνέχισα να θυμίζω την αγάπη και την ειρήνη, χαϊδεύοντας ένα χελωνάκι και προστατεύοντας το περιστέρι που με στεφάνωνε. Έπρεπε να με καταστρέψουν ολοσχερώς, γι’ αυτό με περιέχυσαν από πάνω ως κάτω με λαδομπογιά. Ήμουν πια κίτρινη και κόκκινη, μα πήγαιναν τα μικρά παιδιά και με στόλιζαν με λουλούδια. Στο τέλος με έκλεψαν και με εξαφάνισαν εντελώς. Έτσι δε χρειαζόταν πια να θυμούνται ότι δε μου μοιάζουν…

Βέβαια όλα αυτά δε συνέβησαν σε μένα, αλλά σε άψυχα αγάλματα, κι είχα την ευκαιρία να παρακολουθώ σαν θεατής την καταστροφή της εικόνας του εαυτού μου κι αυτού που μέσα μου με ταυτοποιούσε ως “κόρη του γλύπτη”.

Στα 5 μου, στα 6 μου, στα 7 μου είχα κι από ένα άγαλμα. Στα 10 πόζαρα και για την πρόσφατα κλεμμένη Ειρήνη. Για μένα ήταν κάτι φυσικό, μεγάλωνα μέσα σε μάρμαρα, πηλούς και γύψους. Αλλά ποιος ξέρει τι να σήμαινε στο μυαλό των άλλων το να είσαι “η κόρη του γλύπτη”;

• Θεά είσαι και σου κάνουν άγαλμα; μου είχε πει τότε ένα αγοράκι.

Προσευχόμουν τελευταία να μου δίνει ο Θεός ταπείνωση και αγάπη. Και φαίνεται ότι το ζήτησα τόσο θερμά, που… υλοποιήθηκε και στο φυσικό επίπεδο! Πάει και η Ειρήνη… Ίσως οι προσευχές μου να γκρέμισαν απ’ το βάθρο της τη μικρή θεά, το τελευταίο είδωλο του Εγώ μου, τον τίτλο της κόρης του γλύπτη. Χάσαμε βέβαια μαζί με την Ειρήνη και την εικαστική έμπνευση με όλα όσα αποτύπωνε. Ας μην τα χάσουμε κι από τον χώρο της καρδιάς. Σε πείσμα της γύρω μας καταστροφής θα κοιτάμε και θα αγκαλιάζουμε και θα αγαπάμε τα αληθινά παιδιά μας. Αυτό το βάθρο το αδειανό θα μας θυμίζει στο εξής τη ματαιότητα και την ψευτιά του ανήλιαγου κόσμου τούτου.

“Θεριά οι ανθρώποι, δεν μπορούν το φως να το σηκώσουν…” που λέει κι ο ποιητής.

Λοιπόν, δεν είμαι πια η κόρη του γλύπτη. Μα με την άσημη φωνή μου θέλω να σας θυμίσω μια σημαντική αλήθεια: Όλα περνούν και χάνονται. Και στο τέλος δε μένει παρά η αγάπη…» Μυρτώ Καντζιλιέρη 16/9/2023