Η Δημοτική Πινακοθήκη του Αλίμου κρατά ψηλά τη σημαία των εικαστικών στα νότια προάστια

Ο κακός εαυτός και η καλή ζωγραφική

«Ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος είναι ο πιο σημαντικός μας ζωγράφος» προλογίζει στο ακροατήριο ο Μάνος Στεφανίδης για να συμπληρώσει αμέσως ο Χάρης Καμπουρίδης ότι είναι «ο αναμφισβήτητος ηγέτης της φυλής των Ελλήνων ζωγράφων». Προσπαθώ να δω πώς αντιδρά σε όλα αυτά ο 83χρονος δημιουργός, αλλά η ευρύχωρη αίθουσα στο πολιτιστικό κέντρο του Αλίμου είναι γεμάτη κόσμο. (Γιώργος Μυλωνάς – theartnewspaper.gr)

Το βράδυ της Πέμπτης (3 Φεβρουαρίου) και, παρά τη βροχή, το κοινό ήρθε στα εγκαίνια της έκθεσης του Μάκη Θεοφυλακτόπουλου που εύστοχα τιτλοφορείται «Αύριο». Λέω εύστοχα γιατί δεν έχει χαρακτήρα αναδρομής, αλλά περιλαμβάνει έργα των τελευταίων έξι χρόνων.

Πρόκειται για μια πλούσια παραγωγή 35 έργων όπου ο καλλιτέχνης δεν επαναλαμβάνει τον εαυτό του, αλλά πασχίζει να βγάλει κι άλλα πετράδια από τη φλέβα της ζωγραφικής με το βλέμμα στο μέλλον. Έχω την τύχη να πάρω μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις μαζί του, χωρίς να έχει το «κολλαρισμένο» ύφος που κρατούν ορισμένοι καθηγητές – συνάδελφοί του για να εντυπωσιάσουν. Ο Θεοφυλακτόπουλος όποτε μιλά, δεν το κάνει για να πείθει – αυτό το κάνει το έργο του -, μα για ν’ απολογηθεί. Πώς απαντά όμως κάποιος, όταν ακούει πως βρίσκεται στην κορυφή; Ο ίδιος βάζει τον εαυτό του απέναντι και, μπροστά στο κοινό, μοιράζεται τούτη την εξομολόγηση:

«Δεν κάνω τα έργα για μένα. Ο ζωγράφος θέλει να βλέπει τη δουλειά του ο κόσμος. Αυτό το “για μένα” δεν υπάρχει, απευθύνεσαι κάπου. Και θέλεις να το πεις καλά για να μπορέσεις να δημιουργήσεις μια γέφυρα επικοινωνίας . Η μάχη με την ύλη έχει στόχο τους ανθρώπους, κάτι θέλει να τους πει. Πιστεύω ότι ούτε ο ίδιος ο ζωγράφος ξέρει απολύτως καλά τι είναι αυτό. Γι’ αυτό, λοιπόν, παιδεύει… – ίσως όχι όλοι, γιατί άλλος δουλεύει με το τσεκούρι κι άλλος με το νυστέρι – παιδεύει λοιπόν την ύλη, όπως το κάνω εγώ με το μυστρί. Δεν είναι, όμως, πρόθεσή μου να πρωτοτυπήσω. Απλώς θα ήθελα να φτιάχνω πράγματα που έχουν μια φρεσκάδα ματιάς. Μεγαλώνοντας είναι φυσικό να “κουνιώνται” λίγο αυτά που φτιάχνω. Όταν ήμουν 30 χρόνων, έφτιαχνα τα πράγματα με έναν τρόπο. Τώρα, στα 83 μου χρόνια, έχω την τύχη να έχω μεγάλη ζωτικότητα, να μπορώ να δουλεύω πολλές ώρες και, όπως είπε κι ο φίλος μου ο Καμπουρίδης, δεν έχω πρόβλημα να θυσιάσω ένα κατακτημένο πράγμα, μήπως και η “θυσία” αυτή φέρει κάτι καλύτερο. Συνέχεια δηλαδή καταργούνται οι εικόνες, προκειμένου να βρεθούν σε μια καλύτερή τους στιγμή.

Υπάρχουν κάποιες στιγμές που δεν επαναλαμβάνονται και οι οποίες ξεχωρίζουνε το καλό. Αυτές τις στιγμές δεν τις έχει κανείς στο χέρι. Αλλά μέσα από την πολύ δουλειά μπορεί να προκύψουν. Πολλοί είναι οι ζωγράφοι που καταργούνε κάτι με το οποίο έχουν αντίρρηση, παρόλο που μπορεί να σταθεί, με την ελπίδα να ξεπηδήσει κάτι που δεν το ξέρουμε από την αρχή. Αυτή είναι η στιγμή της πιο βαθιάς αλήθειας. Τότε είναι που ο ζωγράφος πιστεύει το έργο.

Έχω κάποια έργα που τα πιστεύω πάρα πολύ. Δεν ξέρω αν και πώς μπορεί να εξηγηθεί γιατί ένας καλλιτέχνης θέλει να κάνει κάτι αληθινό. Για να πούνε οι άλλοι ότι είναι καλός; Περιέχεται κι αυτό. Μέσα στην προσπάθεια ζητά να αγαπηθεί ως μαχόμενος, που με το μικρό του ταλεντάκι παλεύει να κάνει κάτι. Το βασικότερο στοιχείο γι’ αυτό είναι μια αλήθεια. Να είναι αληθινό. Αυτό φαίνεται ότι είναι μια βαθιά ανάγκη επικοινωνίας με τους ανθρώπους που έχει να κάνει με το φως. Είναι η πάλη που έχει να κάνει με το φως και το σκοτάδι. Εκεί, καλούμαι να διαλέξω θέση. Τότε, λοιπόν, διαλέγω με ενθουσιασμό την πλευρά του φωτός. Για να μπορεί, όμως, αυτή η θέση να έχει δύναμη, πρέπει να μη φοβάμαι να χαλάω κάποια πράγματα που θα μπορούσαν να κρατηθούν, αναζητώντας μιαν αλήθεια. Δεν ξέρω πώς αλλιώς να την ονομάσω, αλλά είν’ αυτή ακριβώς που εκπέμπει το έργο.

Γιατί υπάρχει η ανάγκη της αλήθειας; Ποιος είναι ο λόγος που θέλεις να είσαι όσο γίνεται αληθινός; Μπορεί να πει κανείς επειδή είμαι και λίγο μπαγάσας. Δεν είμαι καθαρό πρόσωπο υπεράνω πάσης υποψίας. Ίσως μέσα στη ζωγραφική υπάρχει η ανάγκη μιας κάθαρσης από τις κακές πλευρές του εαυτού μου, που είναι πολλές. Πιστεύω όμως ότι ακόμη και αυτές οι κακές πλευρές βοήθησαν πολύ. Βοήθησαν στο να κάνω κάποια πράγματα που έχουν μιαν αξία. Ως άνθρωπος έχω κάνει εγκλήματα, δηλαδή έχω ένα κομμάτι πολύ κακό. Φαίνεται, λοιπόν, ότι αυτό το κακό κομμάτι με έσπρωχνε να αναζητήσω το καλό μου πρόσωπο. Τώρα, μπαίνω σε ψυχαναλυτικές ερμηνείες, αλλά πιστεύω ότι έχει να κάνει με την ανάγκη μιας κάθαρσης, για να μπορέσω να ηρεμήσω απ’ αυτά που με τρώνε, όσα με ζορίσανε στη ζωή».

Προσπάθησα στην απομαγνητοφώνηση να κρατήσω, κατά το δυνατό, το ύφος και το αίσθημα του Μάκη Θεοφυλακτόπουλου. Βλέποντας το βίντεο από τη σελίδα που διατηρεί το Δημοτικό Συμβούλιο Αλίμου στο Facebook, είναι ήδη καταγεγραμμένες περισσότερες από 1.500 προβολές. Αξίζει να δει κανείς τον ίδιο, αλλά και τις εισηγήσεις των Στεφανίδη και Καμπουρίδη που τοποθετούν τον Θεοφυλακτόπουλο στην εγχώρια, αλλά και τη διεθνή σκηνή. Το νούμερο είναι τεράστιο για λίγες μόλις ημέρες από την ημέρα εγκαινίων και δείχνει την απήχηση που έχει η Δημοτική Πινακοθήκη του Αλίμου.

Ο δήμαρχος Ανδρέας Κονδύλης άρχισε να αγοράζει έργα γνωστών Ελλήνων ζωγράφων την τελευταία πενταετία, δημιουργώντας ένα σημαντικό εικαστικό κεφάλαιο. Εκτός από ζωγραφική, ο Άλιμος στηρίζει και την εγχώρια γλυπτική, παραγγέλνοντας γλυπτά από καταξιωμένους δημιουργούς. Το πιο σημαντικό είναι ότι εκθέτει τα έργα της συλλογής του στο πολιτιστικό κέντρο (Λεωφ. Ιωνίας 96), απ’ όπου περνά, όχι μόνο το φιλότεχνο κοινό, αλλά κι όλα τα σχολεία της περιοχής. Έχουν μεσολαβήσει χρόνια από τότε που η δημοτική πινακοθήκη Πιερίδη κρατούσε ψηλά τη σημαία των εικαστικών στα νότια προάστια. Τον ρόλο αυτό έχει αναλάβει, στα σοβαρά, η Πινακοθήκη του Αλίμου. Πρόκειται, όπως σωστά το είπε ο Μάνος Στεφανίδης για πολιτιστικό θαύμα σε καιρούς στεγνούς, όχι μόνο σε χρήμα, αλλά, κυρίως, σε όραμα.

Ευχαριστούμε για τη φωτογραφία τον κινηματογραφιστή Φρέντυ Βιανέλλη.