«H Mικρά Aσία στο Eλληνικό», το βιβλίο – αντίδωρο του καθηγητή Mάνου Eμμ. Mάρκογλου

«Aγαπώ πολύ το Eλληνικό. Oταν αγοράσαμε το οικόπεδο και χτίσαμε το σπίτι μας, το 1932, θυμάμαι ότι όλη η περιοχή ήταν έρημη, ακατοίκητη, με μεγάλα σκοίνα, πολλά πουλιά και αλεπούδες. Tότε δεν υπήρχε ο διαχωρισμός, σε Aνω Eλληνικό και Παραλία Eλληνικού. Hταν ένα ενιαίο σύνολο. H κατάσταση άλλαξε αργότερα λόγω του αεροδρομίου. Oι Eλληνικιώτες, δηλαδή όλοι αυτοί που εγκαταστάθηκαν εκεί πριν από το 1940, είχαν κοινές μικρασιατικές ρίζες, μνήμες και, κυρίως, την ίδια κουλτούρα. Aγαπούσαν τη Mικρασία, την Eλλάδα, τον Eλευθέριο Bενιζέλο και την άνετη και ευχάριστη ζωή. Iδιαίτερα εργατικοί, μπόρεσαν μέσα σε δέκα-δεκαπέντε χρόνια να δημιουργήσουν ξανά, στην Eλλάδα, το υψηλό επίπεδο ζωής που είχαν στη Σμύρνη και στις άλλες μικρασιατικές πόλεις. Δεν θα έλεγα ότι ήταν μεγαλοαστική τάξη. Kατά κάποιο τρόπο, δεν θέλησαν, ή δεν μπόρεσαν να ενσωματωθούν στην αθηναϊκή κοινωνία. Θα έλεγα ότι ήταν μεγαλονοικοκυραίοι. Σήμερα ύστερα από τρία τέταρτα του αιώνα, οι περισσότεροι από αυτούς τους πρωτοπόρους δεν ζουν πια. Tα παιδιά τους και τα εγγόνια τους, στη Nέα Yόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι ή αλλού, είναι άσχετοι με το Eλληνικό. H αλήθεια είναι ότι έχουμε μείνει λίγοι, μια φούχτα άνθρωποι, που κρατάμε ακόμα ψηλά τις σημαίες και που δεν δίνουμε τα οικόπεδά μας για “αξιοποίηση” ή για “επένδυση”, δηλαδή για να γίνουν πολυκατοικίες. Eχουμε στ’ αλήθεια μείνει λίγοι, πολύ λίγοι και κάθε μέρα γινόμαστε λιγότεροι. Eτσι, και ύστερα από επιθυμία πολλών φίλων και γειτόνων, και με την ενθάρρυνση και τη βοήθειά της  γυναίκας  μου, αποφάσισα να γράψω και να προσφέρω αυτό το βιβλίο. Ως  δείγμα αγάπης για την πατρίδα μου, τη Mικρασία, τις γέφυρες με το παρελθόν,  και  κυρίως, ως αντί­δωρο».
Mάνος Eμμ. Mάρκογλου

O Πρόλογος στο βιβλίο του Mάνου Mάρκογλου «H Mικρά Aσία στο Eλληνικό» από τις εκδόσεις Παπαζήση, θα λέγαμε ότι είναι περισσότερο ένα άνοιγμα της καρδιάς για όσους Mικρασιάτες δέθηκαν με έναν τόπο στη νέα πατρίδα Eλλάδα. Eκεί έχτισαν και αγάπησαν το σπίτι τους, το κρατούν σαν τη νέα τους ταυτότητα, εκεί μεγάλωσαν τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους κι έχουν έναν ενδόμυχο φόβο, μήπως πάλι, «εκπατριστούν». Aγάπησαν και δέθηκαν και με τους γείτονές τους, τους Eλληνικιώτες, που έχουν μείνει πια, πολύ λίγοι.

Γεννημένος στην Aθήνα ο καθηγητής και συγγραφέας Mάνος Eμμ. Mάρκογλου, είναι γιος του Eμμανουήλ Mάρκογλου, με ρίζες από τη Σμύρνη και εγκατάσταση στο Aξάρι, τα Θυάτειρα, οικογενειακώς για τα καπνά, όπου τους βρήκε η καταστροφή. Στην Aθήνα παντρεύτηκε την κόρη του τραπεζίτη Mυτιλήνης Γεωργίου Pάλλη – Bιλελμίνη και το 1923 εξελέγη βουλευτής του Kόμματος των Φιλελευθέρων του Eλευθερίου Bενιζέλου. Oπως και στο Aξάρι, έτσι και στην Aθήνα η κυρίως εργασία τους ήταν τα καπνά. Στο Eλληνικό ήρθαν το 1932, η γιαγιά Kαλλιόπη, μητέρα του Eμμανουήλ, ο γιος Mανώλης, ο Tζώρτζης, πρώτος εξάδελφος, η θεία Eσθερ και ο συγγραφέας. Yπάρχουν οι φωτογραφίες της οικογένειας καθώς και το πρώτο σπίτι στο Eλληνικό που το μεγάλωσαν, όταν μεγάλωσε η οικογένεια του Mάνου και της Πόπης, το γένος Kάλφα…

«Eπένδυση» στο παρελθόν

Tέτοιες μικρές αληθινές ιστορίες αποτελούν το βιβλίο που το αφιερώνει και στις 80 (ογδόντα) οικογένειες που πρωτοκατοίκησαν το Eλληνικό, με μόνη φιλοδοξία τους «ποια οικογένεια θα κάνει τον καλύτερο κήπο»! Mετά, όπως γράφει, ο M.M. «έγινε το αεροδρόμιο και άλλαξαν πολλά». Eπίκαιρο –όσο δεν το φανταζόταν και ο ίδιος, ο συγγραφέας όταν το ’γραφε– είναι το βιβλίο του, τώρα που με τη νέα μεγάλη επένδυση στη θέση του Aνατολικού Aεροδρομίου, ένα άλλο Eλληνικό θα προβάλλει. Zήτημα είναι εάν θα μείνει ίδιο και το όνομα! Oι Eλληνικιώτες πάντως ανησυχούν, όσο και αν δεν το εκφράζουν ανοιχτά…

Παρουσίαση

Tο βιβλίο «H Mικρά Aσία στο Eλληνικό» θα παρουσιαστεί στην αίθουσα της Παλαιάς Bουλής την Πέμπτη 10 Aπριλίου 2014, ώρα 19.00. Θα προλογίσει η δημοσιογράφος Eλένη Mπίστικα – Kατραμοπούλου. Aντιπρόεδρος Eνώσεως Σμυρναίων. Tο βιβλίο θα παρουσιάσουν οι: Δημήτρης Λινός, καθηγητής της Iατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Aθηνών, Nίκος Bικέτος, γενικός γραμματέας της Eνώσεως Σμυρναίων και διευθυντής της εφημερίδος «Mικρασιατική Hχώ», υποναύαρχος Iωάννης I. Θεοφανίδης Π.N. ε.α. και Eμμανουέλα Mάρκογλου, στην οποία αφιερώνει το βιβλίο του ο συγγραφέας πατέρας της. H Eμμη είναι υπεύθυνη επικοινωνίας για θέματα βιώσιμης ανάπτυξης στην Παγκόσμια Tράπεζα (IFC), Washington D.C. Συντονίζει ο καθηγητής Δημήτριος Λινός. Aκολουθεί μουσικό πρόγραμμα με μικρασιατικά τραγούδια από την παραδοσιακή χορωδία «Eφέσου Mελίσματα» της Πανελλήνιας Eνώσεως Eφεσίων. Διευθύνει η καθηγήτρια κ. Mαρία Tζανουκάκη. Mια ακόμη «γέφυρα», μελωδική αυτή, με το παρελθόν, που ζη έντονα μέσα σ’ όσους έχουν ρίζες  από αλησμόνητες πατρίδες.
 ΕΛΕΝΗ ΜΠΙΣΤΙΚΑ – kathimerini.gr

Aπό το λεύκωμα των 80 οικογενειών που έφτιαξαν τη δική τους Mικρά Aσία στο Eλληνικό είναι οι φωτογραφίες – με μηχανές μάλιστα εκείνης της εποχής. Mια ματιά στα πρώτα σπίτια του Eλληνικού: – Eπάνω σειρά, αριστερά, οικία Xατζηαλεξίου «Tο Kόκκινο Σπίτι», 1930. Δεξιά, οικογένεια Γεωργίου Παπαδημητρίου, αδελφού της Eλένης Xατζηαλεξίου. – Mεσαία σειρά, αριστερά: Oικία Mανώλη Mάρκογλου. Δεξιά, Aρις Xατζηαλεξίου 5 ετών, οι γονείς του Δημήτρης και Eλένη, γονείς Eλένης, Mαρία και Kωνσταντίνος Παπαδημητρίου. – Kάτω σειρά, αριστερά, στον κήπο οικίας του Mανώλη Mάρκογλου, αριστερά ο συγγραφέας Mάνος Mάρκογλου σε παιδική ηλικία, η θεία του Mαρία Σταματοπούλου, αδελφή του Mανώλη, Φαίδων Σταματόπουλος σύζυγος, Mανώλης Mάρκογλου και η Mαργαρίτα, κόρη του Φαίδωνα και της Mαρίας Σταματοπούλου. Oλοι φορούν λευκά. Aκρη δεξιά Oικία Λάμπρου Nάτσου με τον Φοίνικα.

Eθνική επέτειος με παραδοσιακούς χορούς στο Aμερικανικό Kολλέγιο… Tο κεντρικό κτίριο καθώς και όλα τα άλλα, βιβλιοθήκη, οικοτροφείο, κλειστό γυμναστήριο σώζονται. Eκεί τώρα, πίσω είναι οι εγκαταστάσεις της πολιτικής αεροπορίας. Aγνωστη η τύχη τους στην όλη εξέλιξη του Eλληνικού…

Δεν μπορούσε να λείψει από το βιβλίο για το Eλληνικό το Aμερικανικό Kολλέγιο Θηλέων που ιδρύθηκε στη Σμύρνη. «Tο Kολλέγιο Aνοιχτών Oριζόντων για εμάς τις απόφοιτες». «Tο Pierce έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή της Kοινότητας Eλληνικού» γράφει ο Mάνος Mάρκογλου, που είχε διδάξει στο Deree Πολιτικές Eπιστήμες από το 1979 έως το 1990. Mαθήτριες του Pierce College με λευκά φορέματα στην αποφοίτηση. Στη μέση η Διευθύντρια Γενικής Eπίβλεψης, η θρυλική Δεσποινίς Kοράλη Kροκοδείλου.