Σέριφος: “Διεκδίκηση των εγκαταλειμμένων μεταλλείων από τα φαντάσματα των Γκρώμαν”

(του Νίκου Μπελαβίλα)

Φαντάσματα ενός μακρινού οδυνηρού παρελθόντος, τα «Μεταλλεία Σερίφου», η επιχείρηση που εγκατέλειψε το νησί πριν από μισόν αιώνα επιστρέφει διεκδικώντας τη γη του Μεγάλου Λιβαδιού.
Διευθυντές των μεταλλείων, οι τρεις γενιές Γκρώμαν εκτός από την υπερεκμετάλλευση των ορυκτών ταυτίστηκαν με τη Σέριφο για άλλους δύο λόγους: Αιματοκύλισαν την απεργία των μεταλλωρύχων τον Αυγούστου του 1916 και φόρεσαν τη στολή των Ναζί μετά την κατάληψη του νησιού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο τελευταίος Γκρώμαν διέφυγε με γερμανικό υποβρύχιο πριν τη λήξη του πολέμου και στη συνέχεια καταδικάστηκε-ένας από τους ελάχιστους- ως δωσίλογος.
Οι επίγονοί τους λειτούργησαν τα μεταλλεία ως το 1963 και εγκατέλειψαν το νησί, αφήνοντας πίσω τους ερείπια, μεταλλευτικούς κρατήρες και βουλιαγμένες στοές. Σήμερα επανέρχονται ως κτηματομεσίτες διεκδικώντας τη γη του Μεγάλου Λιβαδιού, τις πλαγιές με τις εγκαταστάσεις, τη σκάλα φόρτωσης και τα εργαστήρια.
Είναι μία από αυτές τις πολλές ιστορίες λεηλασίας της πολύτιμης δημόσια γης, στις ακτές των νησιών , των τελευταίων ετών. Επαναλαμβάνεται την τελευταία περίοδο παντού. Επενδυτές, εργολάβοι, μεσίτες, ανάμεσα τους απατεώνες παντός τύπου επιχειρούν να βάλουν στο χέρι το πολύτιμο τοπίο του Αιγαίου και του Ιονίου.
Όπου σταμάτησαν, στη Ζάκυνθο, στη Θάσο, στη Λέσβο, στην Ίο, ήταν οι τοπικές κοινωνίες που το πέτυχαν. Αυτές έστησαν το φράγμα το οποίο εμπόδισε την καταστροφή.
Στη Σέριφο έρχεται η κορύφωση. Η διεκδίκηση των εγκαταλειμμένων μεταλλείων από τα φαντάσματα των Γκρώμαν αποτελεί ύβρι, στην Ιστορία όχι μόνο του νησιού. Η εξέλιξη έχει ξεσηκώσει και τις πέτρες. Δεν θα τελειώσει εύκολα. Απέναντι στο σχέδιο καταστροφής ας στηθεί το σχέδιο διάσωσης και αποκατάστασης των αρχαίων και νεότερων μνημείων, του συγκλονιστικού τοπίου, των ιχνών του ανθρώπινου μόχθου, της συλλογικής μνήμης του νησιού αλλά και όλων μας.

Ο Νίκος Μπελαβίλας επικεφαλής της δημοτικής κίνησης «Πειραιάς για όλους» είναι καθηγητής πολεοδομίας και ιστορίας της πόλης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και διευθύνει το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος