Μετρημένα στα δάχτυλα τα διατηρητέα κτίρια της Νέας Σμύρνης (ΕΙΚΟΝΕΣ)

της Ελένης Γρηγοριάδου

Η Νέα Σμύρνη είχε την ευτυχία να διαθέτει μια μεγάλη αρχιτεκτονική κληρονομιά, η οποία δυστυχώς δεν αξιοποιήθηκε. Είναι λυπηρό και απαράδεκτο σε μια πόλη που είχε χαρακτηριστεί κηπούπολη στο παρελθόν, να ψάχνεις πλέον με το φανάρι να βρεις τι έχει απομείνει.

Λυπηρό, γιατί σβήνεται η πολύτιμη μνήμη της πόλης, καθώς εξαφανίζονται τα αρχιτεκτονικά δείγματα μιας ολόκληρης εποχής, που αποτελούσαν την μοναδική ταυτότητα της πόλης που χάνεται οριστικά!

Εξωφρενικό γιατί είναι μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού τα ακίνητα που έχουν χαρακτηριστεί «διατηρητέα». Μόλις και μετά βίας κατάφερα να εντοπίσω 10 διατηρητέα αρχιτεκτονικά κοσμήματα και είναι τα εξής:

1. Εφέσου 17 Εξοχική κατοικία με κήπο (1930) Στο κτίριο συνδυάζονται στοιχεία νεοκλασικής μορφολογίας (ανοίγματα), αλλά και δυτικοευρωπαϊκές επιρροές (στέγη). Το κτίριο αποτελείται από ισόγειο και διώροφο τμήμα και χαρακτηρίζεται από μια συμμετρία και ομοιότητα στον τρόπο στέγασης της δίρριχτης στέγης. Η νεοκλασική εξώθυρα βρίσκεται στον άξονα του κτιρίου.

Η έντονη κλίση της στέγης, καθώς και ο ιδιαίτερος διάκοσμος παραπέμπουν σε δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο νεότερο μνημείο με την απόφαση Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 47616α/16-11-2005 ΦΕΚ 1343/Δ/08-12-2005 

2. Φιλαδελφείας 3 & Πλαστήρα. Διώροφο κτίριο τύπου εξοχικής κατοικίας με αυλή. Αποτελείται από ένα κύριο διώροφο όγκο, ενώ στην ελεύθερη γωνία του κτιρίου προβάλλει υπερυψωμένο τμήμα ως πύργος, το οποίο στεγάζεται με τετράριχτη στέγη. Σήμερα έχει χωριστεί σε δύο κατοικίες. Υπάρχει διαφορετική περίφραξη σε κάθε τμήμα με εμφανώς παλαιότερο το γωνιακό. Αν και τα περισσότερα στοιχεία των όψεων έχουν διατηρηθεί έχουν γίνει και επεμβάσεις που αλλοιώνουν την όψη του κτιρίου.

Το διατηρητέο κτίριο όπου στεγαζόταν για μερικά χρόνια το ιστορικό ροκ μπαρ «Ακροβάτισσα» αγοράστηκε το 2017 από τον Δήμο Νέας Σμύρνης με σκοπό να αξιοποιηθεί ως παιδικός σταθμός. Το συνολικό κόστος της αγοράς ανήλθε σε 500.000 ευρώ. Έκτοτε, αν και πέρασαν πολλά εκατομμύρια ευρώ από την πόλη μας, ο Δήμος ακόμη αναζητά τρόπους χρηματοδότησης για την άμεση αποκατάσταση – ανάπλαση του κτηρίου… Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο νεότερο μνημείο με την απόφαση Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 47616α/16-11-2005 ΦΕΚ 1343/Δ/08-12-2005

3 & 4.  Πλαστήρα 81 & Πλαστήρα 83

Δύο πανέμορφα διώροφα κτίρια με κήπο πραγματικά κοσμήματα της πόλης μας. Χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα νεότερα μνημεία με την απόφαση Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 47616α/16-11-2005 ΦΕΚ 1343/Δ/08-12-2005

5.  Πλαστήρα 103, Νεοκλασικό 1930-1940

Διώροφο κτίριο με αυλή, με στοιχεία νεοκλασικής μορφολογίας. Αποτελείται από έναν διώροφο όγκο, το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου διαμορφώνεται σε εσοχή με μπαλκόνι στον όροφο και στεγασμένη βεράντα στο ισόγειο. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο νεότερο μνημείο με την απόφαση Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.  47616α/16-11-2005  ΦΕΚ 1343/Δ/08-12-2005

6.  Κωνσταντινουπόλεως 48, Εκλεκτικιστικό 1930-1940

Διώροφο κτίριο, εκλεκτικιστικής μορφολογίας. Το κτίριο χαρακτηρίζεται από συμμετρία και από μια μεγάλη διακοσμητική διάθεση στην πρόσοψη. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο με την απόφαση Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.  47616α/16-11-2005  ΦΕΚ 1343/Δ/08-12-2005

7.  Ομήρου 15, Αρχιτεκτονική του μεσοπολέμου

Διώροφο κτίριο με κήπο που παρουσιάζει στοιχεία μεσοπολεμικής πολυκατοικίας. Χαρακτηρίζεται από αυστηρή συμμετρία και επιβλητική διάθεση. Η όψη οργανώνεται σε κατακόρυφους άξονες και είναι επιχρισμένη με αρτιφισιέλ. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο με την απόφαση Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.  47616α/16-11-2005  ΦΕΚ 1343/Δ/08-12-2005

8.  Ικονίου 23 & Καλλιπόλεως 7, Νεοκλασικό  1930-1940

 Γωνιακό διώροφο κτίριο με κήπο που παρουσιάζει στοιχεία νεοκλασικής μορφολογίας. Διαρθρώνεται σε οριζόντιες ζώνες και κατακόρυφους άξονες. Χαρακτηριστικό του κτιρίου αποτελεί η διαμόρφωση της υπερυψωμένης εισόδου στην απότμηση της γωνίας.

Τονίζεται με την δημιουργία προστώου με δύο πεσσούς στο ισόγειο και μπαλκόνι στον όροφο. Η εξώθυρα είναι δίφυλη, ξύλινη ταμπλαδωτή με τζαμιλίκια και φεγγίτη. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο με την απόφαση  Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.  47616α/16-11-2005  ΦΕΚ 1343/Δ/08-12-2005

9.  Αϊδινίου 28, Εξοχική κατοικία με κήπο 1934

Ο κύριος όγκος του κτιρίου είναι διώροφος – υπερυψωμένο ισόγειο και όροφος – με τρίριχτη στέγη. Το κτίριο στο σύνολό του έχει εξωτερική επένδυση με τούβλα, καθώς και επένδυση τοιχοποιίας έως το υπερυψωμένο ισόγειο. Σύμφωνα με προφορική μαρτυρία του Νίκου Βερνίκου (εγγονού του αρχικού ιδιοκτήτη) ήταν ένα από τα πρώτα σπίτια στο λεκανοπέδιο με κεντρική θέρμανση.

Στην Κατοχή εδώ κρύφτηκε η οικογένεια του Σαμ Μοδιάνο, Εβραίων φίλων του ιδιοκτήτη. Σήμερα στεγάζει την Βιβλιοθήκη του Δήμου Ν. Σμύρνης. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο νεότερο μνημείο με την απόφαση Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 49297α/05-12-2003 ΦΕΚ ΦΕΚ 10/Δ/19-01-2004

10.  Σεβδικίου 11, Νεοκλασικό  1920-1930

Διώροφο κτίριο με κήπο, με στοιχεία νεοκλασικής μορφολογίας. Στο κτίριο διακρίνεται μια οργάνωση σε οριζόντιες ζώνες και κατακόρυφους άξονες που περιλαμβάνουν τα ανοίγματα. Αποτελείται από έναν ορθογώνιο όγκο, το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου βρίσκεται σε ελαφριά εσοχή. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο νεότερο μνημείο με την απόφαση Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 47616α/16-11-2005 ΦΕΚ 1343/Δ/08-12-2005

 Υπήρχαν πολλά κτίρια στην Νέα Σμύρνη που δεν πήραν το χαρακτηρισμό, παρότι τον δικαιούνταν, κι αυτά στο σύνολό τους μετατράπηκαν σε πολυκατοικίες. Την τετραετία 2020-2024 εκδόθηκαν οι περισσότερες άδειες κατεδάφισης που αφορούν κυρίως μονώροφα, διώροφα και τριώροφα κτίρια του μεσοπολέμου, (1930-1940) αλλά και κάποια κτίρια προ του 1950.

Βασικός λόγος των αθρόων κατεδαφίσεων είναι το «κέρδος» που προκύπτει για εργολάβους και ιδιοκτήτες, καθώς λόγω των υψηλών συντελεστών δόμησης και της επιτρεπόμενης αύξησης ύψους βάσει του ισχύοντος ΝΟΚ, τα μονώροφα, διώροφα, τριώροφα κτίρια θα αντικατασταθούν με θηριώδεις 8ώροφες ή 10ώροφες κατασκευές. Αυτό οδηγεί σε καταστροφή…

Διατηρητέα κτίρια πηγή:  https://estia.minenv.gr/