1972: To μπαρ “Oscar” στη Ρόδο πύρινος τάφος για 32 ανθρώπους (VIDEO&ΕΙΚΟΝΕΣ)
Ήταν Σαββατόβραδο 23 Ιουλίου 1972 και στον πρώτο όροφο του “Oscar”, του πιο δημοφιλούς νυχτερινού κέντρου της Ρόδου, που είχε εγκαινιαστεί μόλις τρεις μήνες πριν, διασκέδαζαν πάνω από 70 άτομα.
Οι περισσότεροι τουρίστες από την Σκανδιναβία. Η ορχήστρα έπαιζε και τα ντεσιμπέλ είχαν πλημμυρίσει την αίθουσα, όταν ξαφνικά, λίγο μετά τις 9.30 έπεσε το ρεύμα. Πυκνός καπνός άρχισε να ανεβαίνει μέσω της εσωτερικής σκάλας από το ισόγειο, όπου βρισκόταν ο ηλεκτρικός πίνακας, αλλά οι θαμώνες δεν θορυβήθηκαν, αφού τα κεριά δημιούργησαν ένα ειδυλλιακό περιβάλλον. Μέσα σε λίγα λεπτά το μπαρ τυλίχτηκε στις φλόγες και μεταβλήθηκε σε πύρινο τάφο για 32 ανθρώπους. Oι περισσότεροι έχασαν τη ζωή τους από τις αναθυμιάσεις, κάποιοι απανθρακώθηκαν, στην προσπάθειά τους να βρουν την έξοδο κινδύνου, που οδηγούσε στην εξωτερική σκάλα, αφού η πρόσβαση στο ισόγειο ήταν αδύνατη. Άλλοι 18 τραυματίστηκαν πηδώντας από τα παράθυρα.
Ειδοποιήθηκαν με καθυστέρηση; Αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν το μπαρ, πιστεύοντας ότι η φωτιά θα περιοριζόταν γρήγορα; Βρήκαν κλειστή την έξοδο κινδύνου; Όλα αυτά σε μια τραγική συγκυρία συντέλεσαν σε μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες στην Ελλάδα. Όταν οι φλόγες έγιναν ορατές από όλη, σχεδόν, την πόλη της Ρόδου, δεκάδες ντόπιοι έσπευσαν να βοηθήσουν, αλλά ήταν τόσο μεγάλο το θερμικό φορτίο, που δεν μπορούσαν καν να πλησιάσουν το φλεγόμενο κτίριο. Ο ανατριχιαστικός ήχος της φωτιάς και οι κραυγές αγωνίας και πόνου των ανθρώπων που βρίσκονταν αντιμέτωποι με το θάνατο, δημιούργησαν ένα σκηνικό κόλασης…
«Το μπαρ της συμφοράς», όπως χαρακτηρίστηκε από τις εφημερίδες της εποχής, «ταξίδεψε» σε όλη την Ευρώπη. Τα αεροπλάνα έφταναν το ένα μετά το άλλο από τη Σκανδιναβία, μεταφέροντας συγγενείς αγνοουμένων, για το ψυχοφθόρο, αλλά και δύσκολο έργο της αναγνώρισης. Μπορεί η πρέσβειρα της Σουηδίας να μετέφερε την ικανοποίηση του πρωθυπουργού Όλαφ Πάλμε για τη μάχη που έδιναν οι γιατροί για την περίθαλψη των τραυματιών, όμως το πλήγμα στον τουρισμό ήταν μεγάλο για το «σμαραγδένιο νησί» και την Ελλάδα.
Τις επόμενες ώρες οι ευθύνες θα γίνονταν «μπαλάκι» από τους ιδιοκτήτες στην Πυροσβεστική, από εκεί στη ΔΕΗ και πάλι πίσω. Ο εισαγγελέας Δ. Παΐζης απήγγειλε βαριές κατηγορίες στον υπεύθυνο του μπαρ Γιάννη Χατζησάββα 35 χρόνων και στον 42χρονο τεχνίτη Γιάννη Μπουχούνα, που είχε φτιάξει την ηλεκτρολογική εγκατάσταση. Οι ίδιοι επανέλαβαν στις απολογίες τους στον ανακριτή όλα όσα φώναζαν από την πρώτη στιγμή. Ότι, δηλαδή, οι σερβιτόροι κάλεσαν τρεις φορές του θαμώνες του μπαρ να το εγκαταλείψουν, αλλά εκείνοι τους αγνόησαν, ενώ η Πυροσβεστική, που έφτασε σχετικά γρήγορα στο φλεγόμενο μπαρ, δεν μπορούσε να προσφέρει καμία βοήθεια, καθώς οι πυροσβέστες περίμεναν το συνεργείο της ΔΕΗ να κόψει το ρεύμα, ώστε να μην κινδυνέψουν από ηλεκτροπληξία. Επιπλέον υποστήριξαν ότι η ηλεκτρολογική εγκατάσταση είχε ελεγχθεί και εγκριθεί από τη ΔΕΗ, ενώ το πρωί του μοιραίου Σαββάτου, όταν τηλεφώνησαν 2-3 φορές στην επιχείρηση για να ζητήσουν αντικατάσταση του βασικού καλωδίου, δεν ανταποκρίθηκε κανένας υπάλληλος.
Από την πλευρά της η ΔΕΗ απάντησε στις κατηγορίες και σε ανακοίνωσή της υποστήριξε ότι από τη στιγμή που ειδοποιήθηκε, το συνεργείο έφτασε σε 15 λεπτά για να διακόψει το ρεύμα, ενώ η Πυροσβεστική θα μπορούσε να επέμβει από την πρώτη στιγμή, δεδομένου ότι «η γραμμή παροχής της ΔΕΗ με επενδεδυμένο μονωτικό καλώδιο και στεγανά όργανα μετρήσεως και ελέγχου ενεργείας τοποθετείται, κατά κανόνα στο ύπαιθρο». Τόνισε επίσης ότι η εσωτερική εγκατάσταση του κέντρου δεν πληρούσε τους κανονισμούς ασφαλείας και, μάλιστα, μόλις δύο ημέρες πριν από τη μοιραία πυρκαγιά, οι ιδιοκτήτες είχαν ζητήσει την αύξηση της ισχύος του ρεύματος, με ελλιπή παραστατικά στοιχεία. Η εγκατάσταση δεν «σήκωνε» το καινούργιο air condition που είχε τοποθετηθεί λίγες ημέρες πριν στον πρώτο όροφο, με αποτέλεσμα να σημειώνονται αλλεπάλληλα βραχυκυκλώματα.
Καταγγελίες υπήρξαν και για το Πυροσβεστικό Σώμα, καθώς υπάλληλοι του “Oscar” έλεγαν ότι οι πυροσβέστες μετέβησαν στη φωτιά με οχήματα που δεν διέθεταν κλίμακα και χωρίς τις απαραίτητες στολές, που θα τους επέτρεπαν να μπουν στο φλεγόμενο κτίριο, ενώ δεν αναζήτησαν την έξοδο κινδύνου για να την ανοίξουν.
Απαντώντας ο διοικητής της Πυροσβεστικής δήλωσε ότι οι άνδρες του δεν είχαν μαζί τους στολές από αμίαντο επειδή ειδοποιήθηκαν για «μικρής έκτασης πυρκαγιά». Ήταν αδύνατον να αναπτύξουν κλίμακες, καθώς δεν το επέτρεπαν οι εξοχές της μαρκίζας, ενώ η έξοδος κινδύνου ήταν κλειδωμένη.
Την ώρα που ο ιατροδικαστής Δημήτρης Καψάσκης -ο οποίος είχε φτάσει από την Αθήνα μετά από εντολή του εισαγγελέα- νεκροτομούσε τα άψυχα σώματα των θυμάτων στο νοσοκομείο του νησιού, που είχε μεταβληθεί σε ένα απέραντο νεκροτομείο, πραγματογνώμονες του υπουργείου Βιομηχανίας και της Νομαρχίας Ρόδου ξεκινούσαν τις έρευνες στα αποκαΐδια. Όπως διαπίστωσαν, το “Oscar”, πέρα από τη λαμπερή του πρόσοψη, ουσιαστικά ήταν μια παράγκα, «ντυμένη» με βελούδο, καλάμια μπαμπού και ταπετσαρία, ενώ τα παράθυρα ήταν καλυμμένα με λαμαρίνες για ηχομόνωση και στην ταράτσα υπήρχε ένα τεράστιο βαρέλι με πετρέλαιο! Όλα αυτά τα υλικά αποτέλεσαν το «φυτίλι» για την αστραπιαία εξάπλωση της πυρκαγιάς…
Σε αντίθεση με τους ιδιοκτήτες του μπαρ, ο μουσικός του κέντρου, Δημήτρη Καστρίνης, είπε ότι την κρίσιμη ώρα που ο ηλεκτρικός πίνακας πετούσε σπινθήρες, κανείς δεν ανέβηκε στο μπαρ για να ειδοποιήσει τον κόσμο να το εγκαταλείψει, αφού οι υπάλληλοι είχαν συνηθίσει τις διακοπές ρεύματος το τελευταίο διάστημα. Αντιθέτως, καθησύχασαν τους θαμώνες, οι περισσότεροι από τους οποίους έδειχναν απρόθυμοι να φύγουν. Ακόμη και όταν ο ίδιος είδε τη φωτιά να «θεριεύει» και άρχισε να τους φωνάζει να φύγουν, ελάχιστοι ανταποκρίθηκαν. Όσοι βρίσκονταν στο εστιατόριο, στο ισόγειο του κτιρίου, πρόλαβαν να βγουν εγκαίρως. Και μαζί με τους υπευθύνους έγιναν θεατές της τραγωδίας…
Δύο από τους 18 τραυματίες που πήδηξαν από τα παράθυρα για να σωθούν, δεν άντεξαν. Οι υπόλοιποι, πλην ενός που δεν ήταν σε θέση να ταξιδέψει, αναχώρησαν τις επόμενες ώρες αεροπορικώς για τις πατρίδες τους, όπου συνέχισαν τη νοσηλεία. Ανάμεσά τους ένας Σουηδός αστυνομικός, ο οποίος άρπαξε το αρμόνιο της ορχήστρας για να σπάσει ένα παράθυρο και να σώσει τη ζωή του!
Μέσα στο θρήνο και τα αποκαΐδια που άφησε πίσω της η πυρκαγιά στο “Oscar”, δύο ανθρώπινες ιστορίες έδωσαν ελπίδες σε πολλούς συγγενείς αγνοουμένων. Ένα νεαρό ζευγάρι από την Ιρλανδία, που δεν είχε εμφανιστεί από το Σαββατόβραδο στο ξενοδοχείο όπου είχε καταλύσει και υπήρχε φόβος να είναι ανάμεσα στους νεκρούς που δεν είχαν αναγνωριστεί, βρέθηκε στη Λίνδο όπου είχε πάει εκδρομή. Την ίδια ώρα η αγωνία των συγγενών του 23χρονου φοιτητή στη Σουηδία Γιώργου Καλλιμόπουλου κορυφωνόταν, καθώς τη μοιραία μέρα ο νεαρός είχε στείλει καρτ ποστάλ από τη Ρόδο στον πατέρα του. Βρέθηκε κι αυτός σε μια σπηλιά στη Λίνδο να κάνει διακοπές! Ο τραγικός απολογισμός ήταν 32 νεκροί, 30 Σκανδιναβοί και δύο Έλληνες, ο 51χρονος μουσικός Βασίλης Κάνουλας και ο 63χρονος παρκαδόρος Ανδρέας Έμνερ. Και οι δύο κηδεύτηκαν με δαπάνες του δήμου Ρόδου.
Μία εβδομάδα μετά την τραγωδία ο Γιάννης Χατζησάββας και ο Γιάννης Μπουχούνας προφυλακίστηκαν. Η περαιτέρω έρευνα έστειλε στο εδώλιο του κατηγορουμένου άλλα τέσσερα άτομα: τον συνιδιοκτήτη και μεγαλύτερο αδελφό του Χατζησάββα, Σταύρο, τους ηλεκτρολόγους Γιώργο Θέμελη και Σωτήρη Σπάθα και τον επικεφαλής της πυροσβεστικής δύναμης, πυρονόμο Σακελλάρη Ξυπολυτά. Τον Ιούνιο του 1974 το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ρόδου αθώωσε τον Σωτήρη Σπάθα και κήρυξε ενόχους τους υπόλοιπους κατηγορούμενους, τους οποίους καταδίκασε σε ποινές φυλάκισης 16,5 μηνών έως 4,5 ετών. Τον Απρίλιο του 1975 εκδικάστηκε η έφεσή τους στο Τριμελές Εφετείο Ρόδου, το οποίο κήρυξε ενόχους τους δύο ανθρώπους που είχαν συλληφθεί και κατηγορηθεί από την πρώτη στιγμή. Ο Γιάννης Χατζησάββας καταδικάστηκε σε φυλάκιση 2 ετών, 11 μηνών και 25 ημερών, ενώ ο Γιάννης Μπουχούνας σε φυλάκιση ενός έτους, 11 μηνών και 25 ημερών. Το δικαστήριο επιδίκασε επίσης 40.000 δραχμές για κάθε θάνατο και 20.000 δραχμές για κάθε τραυματισμό. Οι άλλοι τρεις κατηγορούμενοι αθωώθηκαν.